Bệnh tâm thần tác động đến cả sức khỏe và tinh thần người bênh. Đó không chỉ là tổn thương về thể xác, mà còn là tổn thương do kỳ thị của xã hội. Không chỉ người bệnh, mà người nhà bệnh nhân cũng gặp những tổn thương về mặt tâm lý. Cụ thể thì bệnh tâm thần phân biệt là gì? Người nhà bệnh nhân cần làm gì để người bệnh thoát khỏi tình trạng này?
Nội dung tóm tắt
Tâm thần phân liệt là gì?
Tâm thần phân liệt là một rối loạn tâm thần thường xuất hiện lần đầu ở tuổi vị thành niên hoặc tuổi trưởng thành sớm, sau đó sẽ có thể có thêm những đợt bùng phát. Đặc điểm chính của chứng bệnh này là ảo tưởng, ảo giác, và các khó khăn nhận thức khác,…
Triệu chứng của bệnh tâm thần phân liệt
TTPL không chỉ ảnh hưởng đến người bệnh, gia đình, bạn bè, xã hội cũng bị ảnh hưởng. Triệu chứng của người bệnh cũng không giống nhau ở mọi trường hợp.
Nhìn chung người bệnh có thể gặp một trong 3 triệu chứng chính này:
Ảo tưởng – bệnh nhân có niềm tin sai lầm. Ảo tưởng về sự bắt bớ, hoặc ảo tưởng về sự vĩ đại. Họ có thể cảm thấy những người khác đang cố gắng kiểm soát họ từ xa. Họ có thể nghĩ họ có sức mạnh và khả năng phi thường.
Ảo giác: Họ có thể tưởng tượng có ai đó nói chuyện với mình, có thể là người đã mất, có thể là thần linh, hoặc tưởng tượng ai đó đã nói xấu mình,…
Rối loạn suy nghĩ: người này có thể nhảy từ chủ đề này sang chủ đề khác mà không có lý do hợp lý.
Ngoài ra còn có thể có các triệu chứng:
- Mất khả năng chăm sóc cho bản thân.
- Biểu hiện cảm xúc không giống như thông thường, cười khi buồn, khóc khi vui.
- Xa lánh xã hội vì sợ bị làm hại.
- Bản thân người bệnh không nhận thức được mình mắc bệnh. Họ coi ảo giác và ảo tưởng là sự thật, họ không tin là họ bị bệnh. Họ có thể từ chối uống thuốc vì nghĩ đó là chất độc.
- Khó khăn về nhận thức: khả năng tập trung, nhớ lại mọi thứ, lên kế hoạch trước và tổ chức cuộc sống của bệnh nhân bị ảnh hưởng. Giao tiếp trở nên khó khăn hơn.
Nguyên nhân của tâm thần phân liệt
Đến nay nguyên nhân thật sự của tâm thần phân liệt chưa được khẳng định rõ. Sự thiếu hiểu biết còn cho rằng đây là sự chừng phạt của người bề trên. Dẫn đến việc chữa trị càng khó khăn hơn.
Dưới đây là một số các yếu tố được cho là có góp phần cho khởi phát của bệnh tâm thần phân liệt.
Di truyền
Có 1% dân số thế giới có nguy cơ mắc bệnh. Tuy nhiên nếu gia đình có người thân mắc tình trạng này, thì nguy cơ sẽ lên đến 12%.
Mất cân bằng hóa học trong não.
Các chuyên gia tin rằng sự mất cân bằng của dopamine, một chất dẫn truyền thần kinh, có liên quan đến sự khởi phát của tâm thần phân liệt. Các chất dẫn truyền thần kinh khác, như serotonin , cũng có thể liên quan.
Quan hệ gia đình
Căng thẳng trong gia đình có thể làm bệnh tình tái phát.
Nhân tố môi trường
Cũng giống như bị căng thẳng trong gia đình. Người bệnh gặp cẳng thẳng ngoài xã hội cũng có thể gặp các tình trạng này. Trước khi có bất kỳ triệu chứng cấp tính nào rõ ràng, những người bị tâm thần phân liệt thường có thói quen xấu, lo lắng và không tập trung.
Do chất kích thích
Cần sa và LSD có thể khiến bệnh phát lần đầu, và cũng như những lần tiếp theo.
Điều trị cho người tâm thần phân liệt
Người mắc bệnh có thể có cuộc sống gần như bình thường khi điều trị thích hợp. Việc điều trị sẽ giúp người bệnh giảm các triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên phần lớn bệnh nhân mắc chứng rối loạn sẽ phải đối phó với triệu chứng suốt đời.
Các bác sĩ tâm lý cho rằng, để điều chị tâm lý tốt nhất, người bệnh cần kết hợp:
- Thuốc
- Liệu pháp tâm lý
- Và nhận thức của người bệnh
Một vài loại thuốc tâm thần phân liệt phổ biến nhất:
- Risperidone (Risperdal) – ít gây ngủ hơn các thuốc chống loạn thần không điển hình khác. Tăng cân và tiểu đường là tác dụng phụ có thể xảy ra, nhưng ít có khả năng xảy ra, so với Clozapine hoặc Olanzapine.
- Olanzapine (Zyprexa) – cũng có thể cải thiện các triệu chứng tiêu cực. Tuy nhiên, nguy cơ tăng cân nghiêm trọng và sự phát triển của bệnh tiểu đường là rất đáng kể.
- Quetiapine (Seroquel) – nguy cơ tăng cân và tiểu đường, tuy nhiên, nguy cơ thấp hơn Clozapine hoặc Olanzapine.
- Ziprasidone (Geodon) – nguy cơ tăng cân và tiểu đường thấp hơn so với các thuốc chống loạn thần không điển hình khác. Tuy nhiên, nó có thể góp phần vào rối loạn nhịp tim .
- Clozapine (Clozaril) – hiệu quả cho những bệnh nhân đã kháng thuốc. Nó được biết là hạ thấp hành vi tự tử ở bệnh nhân tâm thần phân liệt. Nguy cơ tăng cân và tiểu đường là đáng kể.
- Haloperidol – một thuốc chống loạn thần được sử dụng để điều trị tâm thần phân liệt. Nó có tác dụng lâu dài (tuần).
Quá trình chiến đấu với bệnh là cả một thời gian dài, do đó người bệnh và người nhà cần có sự kiện trì. Xã hội nên cảm thông, không nên xa lánh họ.
Theo bvttvinhphuc