Nội dung tóm tắt
TÁC ĐỘNG CỦA TRÍ TUỆ NHÂN TẠO ẢNH HƯỞNG ĐẾN CUỘC SỐNG
Hiện nay, trí tuệ nhân tạo không chỉ hỗ trợ con người trong việc chụp ảnh trên điện thoại thông minh hiệu quả hơn mà còn tham gia vào việc phân tích tính cách của người tham gia phỏng vấn xin việc. Nó còn xuất hiện trong việc thực hiện thanh toán mà không cần sự can thiệp của nhân viên thu ngân khi mua sắm, chẳng hạn như mua một chiếc bánh sandwich. Tính ứng dụng của trí tuệ nhân tạo càng trở nên phổ biến, nhưng đồng thời cũng gây ra nhiều tranh cãi khi nó được sử dụng để lan truyền thông tin sai lệch.
TRÍ TUỆ NHÂN TẠO LÀ GÌ?
Trí tuệ nhân tạo nhân tạo đã xuất hiện và có ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống trong thập kỷ vừa qua. Sự tiến bộ trong lĩnh vực khoa học, kết hợp với sự tích hợp ngày càng dễ dàng và chi phí giảm của trí tuệ nhân tạo vào các máy tính hiệu quả hơn.
Trí tuệ nhân tạo sử dụng một kỹ thuật được gọi là học máy, trong đó máy tính có khả năng học tự động từ nhiều dữ liệu thay vì được lập trình một cách rõ ràng. Đặc biệt, sự phát triển lớn trong thập kỷ vừa qua tập trung vào một loại hình học máy được biết đến là học sâu, mô phỏng cách thức hoạt động của các tế bào thần kinh trong não.
Chẳng hạn, thông qua học sâu, một máy tính có thể được giao nhiệm vụ xem hàng nghìn video về mèo để tự học cách nhận biết hình ảnh của một con mèo. Google đã đạt được thành công đáng kể trong lĩnh vực này từ năm 2012.
LỊCH SỬ HÌNH THÀNH
Vào năm 1943, Warren McCulioch và Walter Pitts bắt đầu thực hiện nghiên cứu ba cơ sở lý thuyết cơ bản: triết học cơ bản và chức năng của các noron thần kinh; phân tích các mệnh đề logic; và lý thuyết dự đoán của Turing. Các tác giả đã nghiên cứu đề xuât mô hình noron nhân tạo, mỗi noron đặc trưng bởi hai trạng thái “bật”, “tắt” và phát hiện mạng noron có khả năng học.
Thuật ngữ “Trí tuệ nhân tạo” (Artificial Intelligence – AI) được thiết lập bởi John McCarthy tại Hội thảo đầu tiên về chủ đề này vào mùa hè năm 1956. Đồng thời, ông cũng đề xuất ngôn ngữ lập trình Lisp – một trong những ngôn ngữ lập trình hàm tiêu biểu, được sử dụng trong lĩnh vực AI. Sau đó, Alan Turing đưa ra “Turing test” như là một phương pháp kiểm chứng hành vi thông minh.
Thập kỷ 60, 70 Joel Moses viết chương trình Macsyma – chương trình toán học sử dụng cơ sở tri thức đầu tiên thành công. Marvin Minsky và Seymour Papert đưa ra các chứng minh đầu tiên về giới hạn của các mạng nơ-ron đơn giản. Ngôn ngữ lập trình logic Prolog ra đời và được phát triển bởi Alain Colmerauer. Ted Shortliffe xây dựng thành công một số hệ chuyên gia đầu tiên trợ giúp chẩn đoán trong y học, các hệ thống này sử dụng ngôn ngữ luật để biểu diễn tri thức và suy diễn.
Vào đầu những năm 1980, những nghiên cứu thành công liên quan đến AI như các hệ chuyên gia (expert systems) – một dạng của chương trình AI mô phỏng tri thức và các kỹ năng phân tích của một hoặc nhiều chuyên gia con người.
Vào những năm 1990 và đầu thế kỷ 21, AI đã đạt được những thành tựu to lớn nhất, AI được áp dụng trong logic, khai phá dữ liệu, chẩn đoán y học và nhiều lĩnh vực ứng dụng khác trong công nghiệp. Sự thành công dựa vào nhiều yếu tố: tăng khả năng tính toán của máy tính, tập trung giải quyết các bài toán con cụ thể, xây dựng các mối quan hệ giữa AI và các lĩnh vực khác giải quyết các bài toán tương tự, và một sự chuyển giao mới của các nhà nghiên cứu cho các phương pháp toán học vững chắc và chuẩn khoa học chính xác.
TRÍ TUỆ NHÂN TẠO ẢNH HƯỞNG ĐẾN CUỘC SỐNG
Hãy nhìn lại cuộc hành trình phát triển của trí tuệ nhân tạo trong 10 năm qua và cùng phân tích một số vấn đề mà AI đã tác động đến cuộc sống của con người.
Điện thoại thông minh
Hiện nay, trí tuệ nhân tạo ngày càng xuất hiện trên điện thoại thông minh, từ việc nhận dạng khuôn mặt để mở khóa đến các ứng dụng phổ biến như Google Maps. Apple và Google đang tích cực tích hợp công nghệ AI trên thiết bị cầm tay, với các con chip đặc biệt để hỗ trợ khả năng điều khiển bằng trí tuệ nhân tạo.
Điều này mang lại những lợi ích như nhận dạng giọng nói trực tiếp trên điện thoại, giúp thực hiện các nhiệm vụ nhanh chóng và chính xác hơn, như biên dịch ngôn ngữ và bảo vệ sự riêng tư dữ liệu. Ví dụ, ứng dụng Recorder của Google, giới thiệu vào tháng 10-2019, có khả năng ghi và phiên âm trong thời gian thực, với khả năng tìm kiếm bằng từ khóa. Mặc dù thách thức là làm cho các tính năng AI hoạt động liên tục mà không làm giảm hiệu suất pin hay tài nguyên xử lý của điện thoại.
Mạng xã hội
Yann LeCun, nhà khoa học, trưởng bộ phận AI của Facebook cho biết, khi Facebook xuất hiện vào năm 2004, ứng dụng này chỉ tập trung vào việc kết nối mọi người. Ngày nay, nó đã phát triển vượt bậc nhờ trí tuệ nhân tạo và trở thành cốt lõi đối với các sản phẩm của công ty.
Sau nhiều năm đầu tư, giờ đây việc học sâu đã củng cố, hoàn thiện mọi thứ từ các bài đăng và quảng cáo trên mạng xã hội cho đến cách bạn bè có thể được tự động gắn thẻ trong ảnh. Thậm chí có thể giúp loại bỏ nội dung như những ngôn từ kích động, thù địch khỏi mạng xã hội. Mặc dù vậy, nó vẫn còn một chặng đường dài để phát triển, đặc biệt là khi các vấn đề bạo lực hay những lời nói thù hận, thô tục trên mạng xã hội đang ngày càng một gia tăng và gây khó cho các máy móc để có thể tìm ra và xử lý.
Trợ lý ảo
Bất cứ khi nào người dùng nói chuyện với trợ lý ảo Alexa của Amazon, Siri của Apple hay Assistant của Google, đó sẽ là một tương tác gần gũi và thoải mái với trí tuệ nhân tạo. Điều đặc biệt nhất là những trợ lý ảo này có thể hiểu được những gì mọi người đang nói và trả lời đúng với những gì họ mong muốn.
Sự phát triển vượt bậc của các trợ lý ảo này bắt đầu vào năm 2011, khi hãng Apple phát hành trợ lý ảo Siri trên điện thoại thông minh iPhone. Gã khổng lồ công nghệ Google đã tiếp bước với sự ra mắt Google Now vào năm 2012, sau đó hãng đã phát hành một phiên bản mới hơn, đó là Google Assistant vào năm 2016.
Sau những kinh nghiệm từ các trợ lý ảo của Apple và Google, chủ yếu bị giới hạn trên điện thoại thông minh, vào năm 2014, tập đoàn Amazon đã giới thiệu trợ lý ảo của mình là Alexa và được thể hiện bởi một thiết bị có tên Amazon Echo, đây là loa thông minh điều khiển bằng giọng nói Echo. Thiết bị phần cứng kết nối internet này hỗ trợ cho hệ thống trợ lý ảo Alexa của Amazon. Amazon đã giúp cho thị trường trợ lý ảo bùng nổ và mang AI đến với nhiều gia đình hơn trong sự phát triển của thế giới.
Giám sát
Khi trí tuệ nhân tạo đã được cải tiến và hoàn thiện hơn, công nghệ này dường như đã trở thành một công cụ giám sát. Một trong những điều gây tranh cãi nhất là công nghệ nhận dạng khuôn mặt, AI có thể xác định mọi người từ video trực tiếp, video được ghi lại hay những bức ảnh tĩnh và thường so sánh các đặc điểm khuôn mặt của con người với đặc điểm khuôn mặt lấy từ các cơ sở dữ liệu được lưu trữ trước đó. Ngoài ra, AI còn được sử dụng trong nhiều bối cảnh khác nhau, như: tại các buổi hòa nhạc, bởi cảnh sát và tại các sân bay.
Tuy nhiên, các hệ thống nhận dạng khuôn mặt đã được nghiên cứu kỹ lưỡng, do lo ngại về quyền riêng tư và độ chính xác. Vào tháng 12-2019, một nghiên cứu của chính phủ Mỹ đã tìm thấy bằng chứng rộng rãi về sự thiên vị chủng tộc trong gần 200 thuật toán về nhận dạng khuôn mặt, với các nhóm thiểu số có nhiều khả năng bị xác định nhầm nhiều hơn so với người da trắng, đây cũng là những thiếu sót và khả năng lạm dụng của công nghệ.
Vào năm 2019, một số thành phố tại Mỹ bao gồm: San Francisco và Oakland ở California và Somerville ở Massachusetts, đã cấm các phòng ban của thành phố (bao gồm cả cảnh sát) sử dụng công nghệ này.
Chăm sóc sức khỏe
Hiện nay, công nghệ trí tuệ nhân tạo ngày càng được sử dụng trong chẩn đoán và quản lý tất cả các loại vấn đề về sức khỏe, từ phát hiện ung thư phổi đến theo dõi các vấn đề về mắt, sức khỏe tâm thần và các vấn đề về đường tiêu hóa. Mặc dù phần lớn những công việc này vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu hoặc đang phát triển, nhưng đã có những công ty khởi nghiệp như: Mindstrong Health, sử dụng một số ứng dụng AI để đo lường tâm trạng ở những bệnh nhân đang đối phó với các vấn đề về sức khỏe tâm thần.
Hai công ty khởi nghiệp khác tại Mỹ là Auggi và Seed Health, cũng đã sử dụng hệ thống AI trong phân tích các vấn đề về sức khỏe đường tiêu hóa và áp dụng vi khuẩn sinh học đối với sức khỏe con người.
Nghệ thuật
Trí tuệ nhân tạo có thể tạo ra nghệ thuật hay không? Và câu trả lời là có. Trong 10 năm qua, AI đã được sử dụng để tạo ra các tác phẩm âm nhạc, tranh vẽ và nhiều thứ khác dường như rất giống với những thứ mà con người tạo ra. Và đôi khi, nghệ thuật đó thậm chí là một cỗ máy sản xuất tiền và tạo ra lợi nhuận lớn cho con người.
Vào cuối năm 2018, khi một tác phẩm mờ ảo có tên Edmond de Belamy, đã trở thành tác phẩm nghệ thuật đầu tiên được sản xuất bởi công nghệ AI và được bán đấu giá với 433 nghìn USD.
Tác phẩm được tạo ra bằng việc sử dụng kỹ thuật tiên tiến được gọi là Gans, bao gồm hai mạng thần kinh cạnh tranh với nhau để đưa ra một cái gì đó mới dựa trên một hệ thống dữ liệu. Trong trường hợp này, bộ dữ liệu là một loạt các bức tranh hiện có, trong khi điều mới là tác phẩm nghệ thuật được thực hiện bằng máy vi tính.
Lợi ích của trí tuệ nhân tạo
Trí tuệ nhân tạo mang lại nhiều lợi ích cho xã hội và con người. Cụ thể:
Tăng hiệu quả: Trí tuệ nhân tạo có thể giúp cải thiện hiệu quả trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ sản xuất đến dịch vụ khách hàng. Việc sử dụng trí tuệ nhân tạo cho phép các công ty tăng năng suất và giảm chi phí.
Giảm lỗi: Trí tuệ nhân tạo có thể giúp giảm thiểu các sai sót và lỗi do con người gây ra trong quá trình làm việc, đặc biệt là trong các tác vụ lặp đi lặp lại.
Tăng độ chính xác: Nhờ vào khả năng học tập và phân tích dữ liệu, trí tuệ nhân tạo có thể giúp cải thiện độ chính xác của các quyết định và dự đoán, giảm thiểu rủi ro và nâng cao chất lượng.
Giảm chi phí: Trí tuệ nhân tạo có thể giúp giảm thiểu chi phí trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ sản xuất đến dịch vụ khách hàng. Việc sử dụng trí tuệ nhân tạo cho phép các công ty tăng năng suất và giảm chi phí.
Tăng cường an toàn: Trí tuệ nhân tạo có thể giúp tăng cường an toàn trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ sản xuất đến y tế. Nhờ vào khả năng phân tích và dự đoán, trí tuệ nhân tạo có thể giúp giảm thiểu rủi ro và tai nạn.
Cải thiện chất lượng cuộc sống: Trí tuệ nhân tạo có thể giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của con người thông qua việc cải thiện các dịch vụ y tế, giáo dục và phục vụ cộng đồng.
Tương lai của trí tuệ nhân tạo
Tương lai của trí tuệ nhân tạo rất tiềm năng và đầy hứa hẹn. Các chuyên gia cho rằng, AI sẽ tiếp tục phát triển và trở nên ngày càng thông minh và phổ biến hơn trong các lĩnh vực khác nhau. Sau đây là một số xu hướng và triển vọng về tương lai của trí tuệ nhân tạo:
Tăng cường khả năng học tập: Tương lai của trí tuệ nhân tạo sẽ tập trung vào việc tăng cường khả năng học tập của các hệ thống AI, giúp chúng trở nên thông minh hơn và có thể tự động học tập và cải tiến mà không cần sự can thiệp của con người.
Trí tuệ nhân tạo đồng hành với con người: Trí tuệ nhân tạo sẽ không thay thế con người mà sẽ đồng hành với con người, hỗ trợ con người trong các tác vụ cần đến sự thông minh và trí tuệ nhân tạo. Các ứng dụng AI sẽ tập trung vào việc giúp con người hoàn thành công việc một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn.
AI trong các lĩnh vực khác nhau: Trí tuệ nhân tạo sẽ được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ y tế đến sản xuất và thương mại điện tử. Nhờ vào khả năng phân tích dữ liệu và dự đoán, trí tuệ nhân tạo sẽ giúp nâng cao hiệu quả và tăng cường sự chính xác trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
AI trở nên thông minh hơn: Trí tuệ nhân tạo sẽ trở nên thông minh hơn và có khả năng tự động học tập và cải tiến mà không cần sự can thiệp của con người. Các hệ thống AI sẽ được cấu trúc và phát triển dựa trên mạng lưới trí tuệ nhân tạo đa lớp, mang lại khả năng học tập và phát triển trí tuệ tự động.
Điều chỉnh đạo đức và độc lập của trí tuệ nhân tạo: Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo cũng đặt ra một số thách thức về đạo đức và độc lập. Bởi vì các hệ thống AI có thể tự động học và cải thiện năng lực của chúng, nên có thể xảy ra tình trạng AI tự động học những kỹ năng không đạo đức hoặc tiềm ẩn các định kiến hoặc phân biệt chủng tộc. Các chuyên gia đang tìm cách xây dựng các nguyên tắc và quy định để đảm bảo rằng các hệ thống AI được phát triển với đạo đức và trách nhiệm xã hội.
Xem thêm tại:
Tác động của trí tuệ nhân tạo