Hậu quả của trầm cảm sau sinh không chỉ ảnh hưởng đến sản phụ, đứa trẻ, gia đình mà còn ảnh hưởng đến tương lai của đứa trẻ. Nghiên cứu gần đây cho thấy rằng, trầm cảm sau sinh có thể gây trở ngại cho sự liên kết giữa mẹ và con, điều này có thể dẫn đến các vấn đề về rối loạn hành vi, chậm phát triển về tâm thần trí lực khi trẻ lớn lên. Vậy trầm cảm sau sinh là bệnh gì? Nó có dấu hiệu và cách chữa trị như thế nào?
Nội dung tóm tắt
Nguyên nhân của trầm cảm sau sinh
Một số nguyên nhân của trầm cảm sau sinh có thể kể đến như:
- Sự thay đổi mạnh nồng độ các hormon estrogen và progesterone sau khi sinh.
- Sự mệt mỏi về thể lực và tinh thần đi kèm theo là sự thiếu ngủ sau sinh.
- Sự thay đổi trách nhiệm và vai trò của bản thân sau sinh.
- Những vấn đề liên quan đến giới tính của trẻ, sự thiếu quan tâm của gia đình.
- Những sản phụ có tiền sử bản thân hoặc người thân trong gia đình có rối loạn cảm xúc lưỡng cực hoặc bệnh tâm thần phân liệt cũng có nguy cơ mắc trầm cảm sau sinh.
Những trạng thái của trầm cảm sau sinh
Theo nghiên cứu của các nhà tâm thần học, trầm cảm sau sinh chính là một quá trình trải qua từng trạng thái khác nhau. Từ mức độ nhẹ đến nặng hoặc có thể tiến triển đến mức độ nặng.
Theo đó có 3 trạng thái chủ yếu:
- Khóc lóc và ủ rũ (hội chứng baby blues)
- Trầm cảm sau sinh (Postpartum Major Depression)
- Rối loạn tâm thần sau sinh (Postpartum Psychosis).
Trạng thái khóc lóc và ủ rũ
Thường thì hội chứng baby blues ảnh hưởng trong một thời gian ngắn tới đa số các bà mẹ mới sinh (khoảng 30 – 80%). Hội chứng này bao gồm các triệu chứng như: lo lắng, khóc, mất ngủ, mệt mỏi, ủ rũ và buồn bã.
Các triệu chứng này kéo dài từ 3 – 10 ngày sau khi sinh con. Và sẽ kết thúc trong vòng hai tuần. Nhưng nếu những triệu chứng trên kéo dài hơn 2 tuần, hội chứng baby blues lúc này có thể đã chuyển sang hội chứng nặng hơn của trầm cảm sau sinh.
Tuy nhiên, hội chứng này không phải là bệnh và cũng không cần điều trị. Chỉ cần sản phụ được nghỉ ngơi càng nhiều càng tốt. Đồng thời nên có một chế độ ăn uống lành mạnh. Đặc biệt là cần nhận được sự hỗ trợ của gia đình và bạn bè. Nếu có điều kiện kết nối với những bà mẹ khác thì rất tốt.
Lưu ý, khi mắc hội chứng này người bệnh cần tránh các loại thuốc gây nghiện, các chất kích thích. Nnhững tác nhân này sẽ làm cho tâm trạng của những bà mẹ sau sinh tồi tệ hơn.
Hội chứng trầm cảm sau sinh
Biểu hiện
Hội chứng trầm cảm sau sinh chiếm khoảng 10% ở các bà mẹ mới sinh. Hội chứng này có xu hướng phát triển sau 3 tuần và thường có xu hướng kéo dài hơn. Trong đó, rối loạn cảm xúc thể hiện rõ nét và kéo dài nhất.
Các triệu chứng hay gặp như khóc, sự thiếu tập trung, khó khăn trong việc đưa ra các quyết định, cảm giác thiếu tự tin, buồn chán và có ý nghĩ tự tử. Ngoài ra, các triệu chứng tương tự như trong bệnh suy chức năng tuyến giáp cũng hay gặp. Bao gồm: nhạy cảm với không khí lạnh, suy nghĩ chậm chạp, mệt mỏi, da khô, táo bón…
Điều trị
Những sản phụ có các triệu chứng của hội chứng trầm cảm sau sinh thường được điều trị bằng liệu pháp tâm lý (Psychotherapy), các thuốc chống trầm cảm (Antidepressants). Các liệu pháp trên có thể điều trị riêng lẻ hoặc kết hợp tùy vào sự diễn biến tâm lý của các sản phụ.
Nếu kiên trì và điều trị hợp lý, hội chứng trầm cảm sau sinh thường khỏi trong vòng 6 tháng. Một số trường hợp nếu không tuân thủ quy tắc điều trị của bác sĩ, bệnh sẽ tái phát và diễn biến bệnh sẽ kéo dài hơn và trở thành hội chứng loạn thần sau sinh (Postpartum Psychosis).
Hội chứng rối loạn tâm thần sau sinh
Biểu hiện
Hội chứng này đôi khi còn được gọi là loạn thần sản khoa (puerperal psychosis) hoặc là trầm cảm loạn tâm thần sau sinh (postpartum psychotic depression),. Hội chứng này thường gặp rất ít trường hợp. Chỉ có 1-2 trường hợp trên 1.000 phụ nữ.
Hội chứng này dễ gặp hơn ở những phụ nữ có tiền sử bản thân hoặc người thân trong gia đình có rối loạn cảm xúc lưỡng cực hoặc bệnh tâm thần phân liệt.
Hầu hết các trường hợp sẽ bắt đầu trong vòng 2 tuần đầu tiên sau khi sinh và chiếm tỷ lệ cao nhất ở 1-3 tháng tiếp theo. Hội chứng rối loạn tâm thần sau sinh có thể xuất hiện sớm với các dấu hiệu như kích động, lú lẫn và có vấn đề về trí nhớ, hay cáu kỉnh, mất ngủ và lo lắng.
Bên cạnh đó, các triệu chứng muộn hơn của hội chứng rối loạn tâm thần sau sinh bao gồm: hoang tưởng, ảo giác, có những hành vi bất thường và xa lánh mọi người, đặc biệt là không quan tâm hoặc gây tổn thương cho chính bản thân và đứa trẻ.
Điều trị
Với những người có hội chứng rối loạn tâm thần sau sinh đòi hỏi bắt buộc phải được đưa đến các bệnh viện tâm thần hoặc các bệnh viện có chuyên khoa tâm thần để điều trị nội trú. Những bệnh nhân này sẽ được điều trị phối hợp các thuốc như thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần và các thuốc chỉnh khí sắc.
Sau sinh là khoảng thời gian nhạy cảm đối với rất nhiều phụ nữ. Sự xuất hiện của những dấu hiệu bệnh trầm cảm sau sinh khiến nhiều chị em cho rằng đây chỉ là những cảm xúc không đáng chú ý. Tuy nhiên, điều này vô tình làm cho bệnh tình diễn biến phức tạp hơn. Chính vì thế cần chú ý các dấu hiệu và điều trị sớm nhất có thể.
>> Có thể bạn chưa biết?
- Thực phẩm giàu sắt cho bà bầu
- Các vấn đề hay gặp và cách xử lý bà bầu 3 tháng đầu cần biết
- Vấn đề của mẹ khi cho con bú và giải pháp cho mẹ